Rumunia Sierpień 2022. Część 2. Deva, Hunedoara.

Deva

Deva położona jest w zachodniej Rumunii, nad rzeką Maruszą (Mureș), w sąsiedztwie masywów górskich Poiana Ruscă, Zarandului, Apuseni, Măgura Uroiului. Przy sprzyjających warunkach atmosferycznych, po południowej stronie w oddali widać Góry Parâng i Góry Retezat. Deva jest stolicą okręgu Hunedoara. Przyjęło się, że nazwa miasta jest związana ze starożytnym słowem dackim „dava”, które oznaczało „fortecę”.

Ruiny cytadeli Deva (Cetatea Deva) stanowią jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta. Twierdza została zbudowana w połowie XIII wieku na wzgórzu Cetății, będącym stożkiem wulkanicznym o wysokości 378 m. Ze względu na swoje strategiczne położenie górująca nad miastem forteca przez wieki strzegła dostępu do Transylwanii przez dolinę rzeki Maruszy. Cytadela w Devie uważana była za jedną z najpotężniejszych twierdz Siedmiogrodu. W ostatnich latach opracowano kontrowersyjny program rozbudowy Cytadeli, w celu jej ulepszenia i udostępnienia dla wszystkich grup wiekowych: zainstalowano kabinową kolejkę szynową i planowano zagospodarować taras w obrębie fortyfikacji (ten ostatni pomysł został porzucony pod naciskiem przedstawicieli Muzeum miasta Devy).

U podnóża wzgórza zamkowego znajduje się „Park Cytadela” („Parcul Cetății”). Po jego północno-zachodniej stronie, na skraju wzgórza fortecznego, usytuowany jest pałac Magna Curia z XVI wieku. Obecnie mieści się w nim Muzeum Cywilizacji Dackiej i Rumuńskiej. Po wschodniej stronie parku znajduje się stadion „Cetate Stadium”, na którym gra drużyna piłkarska „Mureșul Deva”, boisko treningowe, korty tenisowe i kompleks rekreacyjno - sportowy „Aqualand”.

Stare Centrum to historyczna część Devy. Wzdłuż Strada 1 Decembrie 1918 - głównego deptaka miasta oraz przyległych ulic i placów stoją charakterystyczne budynki z różnych epok: Pałac Sądowy, Gmach Sądu, Prokuratura Okręgowa, Narodowa Szkoła Wyższa „Decebal” Deva, Teatr Sztuki, dawna siedziba Banku Narodowego, Urząd Miasta, Kościół Reformowany, budynek dawnych koszar (w którym mieści się restauracja Casina), Liceum Pedagogiczne „Sabin Drăgoi” i Szkoła „Regina Maria”. Przy Placu Jedności (Piața Unirii) znajduje się posąg cesarza Trajana. 

Hunedoara

Hunedoara położona jest w odległości 13 km na południe od Devy, na uboczu ważnych szlaków transportowych. Drogi krajowe nr 7 i 66 omijają miasto a linia kolejowa nr 207 z Simerii ma charakter lokalny i jest zakończona „ślepo”. Na stację w Hunedoarze nie docierają obecnie żadne pociągi pasażerskie. Słaba dostępność komunikacyjna oraz względy historyczne zadecydowały o umieszczeniu stolicy okręgu Hunedoara w Devie. Komunikację między dwoma miastami zapewnia lokalna komunikacja autobusowa.

Zamek Korwina (Castelul Corvinilor)

Głównym powodem dla którego warto odwiedzić Hunedoarę jest średniowieczny, gotycko - renesansowy Zamek Korwina (Castelul Corvinilor). Budowla wznosi się na jednym z najbardziej wysuniętych na wschód wzgórz grupy górskiej Poiana Ruscă. Obiekt jest największą średniowieczną budowlą o funkcjonalności cywilnej i wojskowej w Rumunii, która przetrwała do czasów współczesnych.

Według większości badaczy pierwsze kamienne fortyfikacje w Hunedoarze powstały w XIV wieku, choć niektórzy specjaliści twierdzą, że gród królewski został zbudowany w pierwszej połowie wieku XV. Pierwotna fortyfikacja miała kształt elipsoidalny, ze spiczastymi końcami północnym i południowym. Mury o grubości dochodzącej do 2 m. zbudowano z dolomitowych bloków wapiennych i kamienia rzecznego bezpośrednio na skale. Niewielka twierdza należała do panujących wówczas na terenie obecnych Węgier i Rumunii Andegawenów. Po śmierci ostatniego męskiego potomka rodu Andegawenów, Karola III, władzę na Węgrzech przejął Zygmunt Luksemburski. W październiku 1409 roku Zygmunt przekazał dobra Hunedoary rumuńskiemu szlachcicowi Vojkowi w uznaniu jego zasług w służbie królewskiej. Po śmierci Vojka budowlę odziedziczył jego syn, Jan Hunyady, późniejszy regent Węgier i władca Siedmiogrodu.

Po roku 1440 Jan z Hunedoary (Ioan de Hunedoara, János Hunyady) rozpoczął przebudowę na wielką skalę mającą na celu przekształcenie cytadeli w zamek. W pierwszym etapie wzniesiono dwie ściany obronne zaopatrzone w górnej części w krenelaż. Mury te flankowały okrągłe i prostokątne baszty, będące nowością w architekturze militarnej Siedmiogrodu w XV wieku. Okrągłe wieże (Turnul Capistrano, Turnul Pustiu, Turnul Tobosarilor), z wyjątkiem wieży Buzdugan (Turnul Buzdugan), miały parter z litego muru oraz dwa poziomy. Kondygnacje dolne służyły jako pomieszczenia dla strzelców, natomiast górne jako komnaty mieszkalne i/lub pomieszczenia obronne.

W wieży Capistrano znajduje się jedyny (odrestaurowany) gotycki kominek w zamku Hunedoara. Wieża Buzdugan ma tylko jeden poziom obrony i jest pomalowana na zewnątrz freskami z motywami geometrycznymi i rysunkami. Prostokątne baszty umieszczone w północno-zachodniej i południowo-wschodniej części zamku (stara wieża bramowa, nowa wieża bramowa) zaopatrzone były w wjazdy i poziomy obronne, przeznaczone zarówno dla broni cięciwowej, jak i palnej. Wjazd do zamku odbywał się po mostach wspartych na kamiennych filarach, przy czym ostatnie odcinki mostów były ruchome. Jedną z ciekawszych budowli tego okresu jest kaplica, usytuowana po wschodniej stronie zamku. Cechy konstrukcyjne znajdującego się w niej ołtarza, spotykane w innych obiektach sakralnych na tym terenie, nawiązują do miejscowej architektury gotyckiej. 

Powszechnie przyjmuje się, że pierwszy etap budowy zamku został zakończony przed 1446 r., kiedy to Jan z Hunedoary został namiestnikiem Królestwa Węgier. Druga faza inwestycji kończy się śmiercią Jana i początkiem walk o zajęcie tronu królestwa węgierskiego.

Po śmierci Jana twierdzę przejęła jego żona Elżbieta Szilágyi, a następnie ich syn Maciej Korwin (król Węgier w latach 1458-1490), który rozbudował zamek w stylu renesansowym. Prawdopodobnie po roku 1458 rozpoczęto prace w północnej części twierdzy, w wyniku czego powstało tzw. skrzydło Matia. Powszechnie przyjmuje się, że ukończenie prac zakończyło się około 1480 roku, w tym czasie zamek zaczął dorównywać skalą i przepychem zamkom w Europie Zachodniej. Ostatnim właścicielem z rodu Hunyadego był nieślubny syn Macieja, Jan Korwin (Janos Korwin, Corvin János).

W XVII wieku książę Gabor Bethlen zmodyfikował, zgodnie z duchem czasu, niektóre części zamku. Zmiany podyktowane były potrzebami cywilnymi i militarnymi. Dokonano kolejnej rozbudowy w stylu barokowym, dodając tzw. Skrzydło Bethlena, Białą Wieżę, Wieżę Bramną i platformę dla artylerzystów. Pomiędzy skrzydłem Bethlen i skrzydłem Matia zbudowano przejście. Wewnętrzny wygląd kaplicy został znacznie zmodyfikowany. Również w XVII w. wybudowano dziedziniec zewnętrzny (dziedziniec huzarów), gdzie znajdowały się rezydencje administratorów i urzędników, dom dla chartów oraz magazyny żywności i siana.

W wieku XIX na zamku przeprowadzono generalne prace konserwatorskich połączone z budową fasady wielkiego pałacu zwróconej w stronę miasta oraz dachów znacznie wyższych od pierwotnych. Do tarasu artyleryjskiego dobudowano rząd blanków i wieżyczkę obserwacyjną, co miało na na celu podniesienie atrakcyjności zabytku.

Oprócz zamku, w Hunedoarze można znaleźć także inne atrakcje do których należą m.in.:

- Dom Kultury Hunedoara,

- stacja kolejowa Hunedoara z wieżą zegarowa i freskiem ilustrującym świetność kompleksu w przeszłości (obiekt, który pominąłem przez nieuwagę),

- Colonia Ulpia Traiana Augusta Dacica Sarmizegetusa - pozostałości dawnej stolicy i największego miasta rzymskiej Dacji,

- muzeum Archeologiczne Sarmizegetusa,

- willa Corviniana,

- cerkiew prawosławna Świętych Cesarzy Konstantyna i Eleny, zbudowana w latach 1939 – 1944,

- kościół rzymskokatolicki z XIX wieku

- Piec Govăjdia - drugi na świecie przemysłowy wielki piec do ekstrakcji żelaza, zbudowany w 1806 r. Pierwszy tego typu piec zbudowano w miejscowości Toplița, niedaleko Hunedoary w roku 1750 r. Oba piece można zwiedzać do dziś.

W czasach Nicolae Ceaușescu okolice miasta przekształcone zostały w wielki kombinat górniczo-hutniczy. Oprócz zespołu wielkich pieców obejmował on także stalownię z 10 piecami systemu Siemensa-Martena, koksownię oraz walcownię położoną na wschód od miasta. Obecnie zakład działa pod szyldem firmy AccelorMittal i prowadzi produkcję na o wiele mniejszą skalę niż w przeszłości.

Podczas wizyty w Devie i Hunedoarze nie byłem oczywiście w stanie dokładnie zwiedzić obu miast, stąd też relacja fotograficzna jest dość skromna.

Zdjęcia z Devy

Dworzec kolejowy w Devie położony jest po wschodniej stronie miasta przy Placu dworcowym (Piața Gării). Budynek dworca jest obecnie remontowany i modernizowany a kasa znajduje się w kontenerach po jego północnej stronie (stan na Sierpień 2022). Obok dworca kolejowego usytuowany jest dworzec autobusowy obsługujący połączenia lokalne, krajowe i międzynarodowe.

Pociąg IRN 1765 relacji Timișoara Nord - Iași dojeżdża do stacji Deva.

Wschodnia głowica stacji Deva.

Centrum Devy. Skrzyżowanie ulic Bulevardul Iuliu Maniu i Bulevardul Decebal.

Kościół prawosławny Dobrej Nowiny (Biserica Ortodoxa Buna Vestire).

Krzyż przed świątynią Dobrej Nowiny.

Prawosławna katedra św. Mikołaja (Catedrala Episcopală Sfântul Nicolae) przy Strada Avram Iancu 1.

Budynek pod adresem Strada Avram Iancu H3. Przykład współczesnej architektury miasta.

Budynek na rogu Bulevardul Decebal i Strada Cuza Vodă

Ruiny cytadeli Deva (Cetatea Deva).

Zdjęcia z Hunedoary

Centrum Hunedoary. Rondo na skrzyżowaniu Bulevardul Libertății, Strada George Enescu, Strada Aurel Vlaicu, Bulevardul Republicii.

Budynek informacji turystycznej przy Bulevardul Republicii 1.

Średniowieczny Zamek Korwina (Castelul Corvinilor). Widok od strony północno - wschodniej. Na pierwszym planie most i Nowa Wieża Bramowa zachodnia (Turnul de Poartă vest).

Widok z mostu na dziedziniec zewnętrzny (dziedziniec huzarów).

Dziedziniec zamkowy.

Widok na Skrzydło Bethlena (Palatul Bethen).

Sala sejmowa (Sala Dietei).

Wnętrze w wieży bramowej.

Widok z wieży bramowej zachodniej na dziedziniec zewnętrzny (dziedziniec huzarów), wybudowany w XVII w.

Widok na Hunedoarę.

Widok w kierunku północno - zachodnim. Na pierwszym planie hotel "Werk".

Widok na dachy południowo - zachodniego skrzydła zamku.

Wieża Buzdugan (turnul Buzdugan).

Widok ze wschodniej blanki na ścianę zamku z wieżą Buzdugan.

Kapliczka na dziedzińcu zewnętrznym.

Budynek na dziedzińcu zewnętrznym, w którym mieściły się rezydencje administratorów i urzędników.

Piața Libertății (plac Wolności).

Katedra Świętych Cesarzy Konstantyna i Eleny (Catedrala Sfinții Împărați Constantin și Elena), zbudowana w latach 1939 – 1944.

Bulevardul Libertății.

Bulevardul Libertății. Popiersie Avrama Iancu - rumuńskiego działacza niepodległościowego. Z tyłu budynek władz miejskich Hunedoary.

Popiersie Jánosa Hunyady.

Bulevardul Libertății. Ratusz w Hunedoarze - budynek opłat i podatków.

Popiersie Constantina Bursana - XIX-wiecznego posła zasłużonego dla Hunedoary.

Zbudowany w roku 1980 biurowiec w którym mieściło się Centrum Badań i Projektowania kompleksu stalowego Hunedoara.

Parterowy budynek przy Bulevardul Libertății 20.

Parterowy budynek przy Bulevardul Libertății 22.

Strada Constantin Bursan. Most przez rzekę Cerna. Po lewej stronie Vila Corviniana - zabytek łączący wiele stylów architektonicznych. W budynku obecnie mieści się hotel.

Strada Constantin Bursan. Budynek administracyjny szkoły przemysłu stalowego (Clădirea Administrativă UFH).

Strada Constantin Bursan. Budynek poprzemysłowy.

Pozostałość po hucie żelaza.

Typowy rumuński słup energetyczny na rogu Strada Revoluției i Aleea Ciocârliei (lubię je fotografować:)).

Strada Revoluției. Kościół rzymskokatolicki (Biserica Romano-Catolică).

Bulevardul Libertății 4. Prywatne muzeum kolejnictwa a w rzeczywistości wystawa makiet i modeli. Jeśli ktoś się interesuje to warto odwiedzić.

Model wagonu "Schienenzeppelin" w skali H0.

W następnej części: Braszów, Predeal.