Brzecław (Břeclav). Wrzesień 2022.

W ostatniej części relacji z wyjazdu do Rumunii w Sierpniu 2022 roku wspomniałem, że na blogu pojawi się post o Brzecławiu. Minął kolejny rok. w ciągu którego odwiedziłem kilka ciekawych miejsc zbierając nowe materiały do kolejnych relacji. W tej chwili trudno mi jednak powiedzieć kiedy na blogu pojawi się następny post i czego będzie dotyczył. Ze względu na brak czasu nie jestem w stanie opisać i opublikować wszystkiego.

Poniższy wpis można traktować jako uzupełnienie relacji z zeszłorocznej podróży do Rumunii.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Brzecław (Břeclav) położony jest w Republice Czeskiej, na południowych Morawach nad rzeką Dyją, u zbiegu granic Czech, Austrii i Słowacji. Miasto znajduje się w odległości około 50 kilometrów na południowy wschód od Brna, około 10 km na północny zachód od słowackiej granicy w Kútach i około 65 km na północ od Wiednia. Pierwsza pisemna wzmianka o Brzecławiu pochodzi z roku 1046, kiedy to określano go łacińską nazwą Bretyzlave. Nazwa Břeclav wywodzi się od nazwiska założyciela tutejszego zamku, księcia Brzetysława, natomiast niemiecka nazwa miasta - Lundenburg pochodzi najprawdopodobniej od nazwy słowiańskiego plemienia Lovetice. 

Obszar okolic współczesnego Brzecławia został zasiedlony przez pierwsze plemiona słowiańskie już w VI wieku. Pod koniec wieku VIII na południowy wschód od dzisiejszego miasta powstał gród, zwany Pohansko (co oznacza „miejsce pogańskie”), który w IX wieku stał się znaczącym ośrodkiem Wielkich Moraw. Na początku XI wieku na miejscu dawnej słowiańskiej osady książę Břetislav I zbudował zamek, który w drugiej połowie wieku XIII przebudowano na potężną romańską twierdzę. W połowie XV wieku rozwinęła się ona w miasto zwane Nová Břeclav. Trzon podzamcza stanowił trójkątny rynek, zamieszkany przez rzemieślników i obsługę twierdzy. Odchodziły od niego drogi wiodące do Poštornej, Starego Brzecławia i Lanžhotu.

Począwszy od wieku XIII zamek przechodził w różne ręce jako lenno lub zastaw. Na początku XV wieku Břeclav jako lenno otrzymali Liechtensteinowie. W latach 1426 – 1434 zamek był siedzibą wojsk husyckich, które urządzały wyprawy na ziemie austriackie i za pobliską granicę Węgier. W roku 1534 majątek Břeclav przejęła rodzina Zierotinów, która przebudowała zamek na rezydencję renesansową z zachowaniem jego funkcji militarnej. Wojna trzydziestoletnia była dla Brzecławia najbardziej tragicznym okresem w historii nowożytnej. Kwitnące Břeclavsko z szeroką tolerancją religijną, rozkwitem rolnictwa, rzemiosła i nauki, w ciągu trzech dekad zamieniło się w wyludniony, spustoszony kraj, którego odbudowa trwała przez całe następne stulecie.

W 1638 roku Brzecław został zakupiony przez Liechtensteinów, którzy przebudowali zamek w ten sposób, że ostatecznie utracił on funkcje militarne. Powódź w roku 1845, powstała na skutek błędnego projektu nasypu kolejowego spowodowała zalanie miasta. Fakt ten uwzględniono przy późniejszym projektowaniu obiektów kolejowych. Rozkwit miejscowości rozpoczął się po wybudowaniu kolei w pierwszej połowie XIX wieku. Dnia 12 września 1872 r. Brzecław na mocy dekretu cesarskiego otrzymał prawa miejskie i wkrótce stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym z węzłem kolejowym.

Dnia 10 listopada 1918 roku Brzecław znalazł się na terenie niepodległej Czechosłowacji. Po układzie monachijskim z 1938 r. miasto zostało zajęte przez Niemców, którzy zmienili jego nazwę na Lundenburg. Miejscowa społeczność żydowska została wywieziona i wymordowana w wyniku holokaustu. Miasto szczególnie doświadczyło okropności wojny 20 listopada 1944 r., kiedy po południu doszło do silnego bombardowania centrum i dzielnicy Dubič. W dniach 15-17 kwietnia 1945 r. Brzecław został wyzwolony przez wojska radzieckie. Ludność niemiecka została wysiedlona z zgodnie z dekretami prezydenta Benesza. W okresie po roku 1948 w Brzecławiu systematycznie budowano przemysł chemiczny i maszynowy, rozwijał się przemysł materiałów budowlanych i drzewny. W latach 1974 i 1976 do miasta przyłączono wsie Poštorna, Harvatska Nova Ves (do 1920 r. część Austrii) i Ladna (w roku 2006 ponownie stała się samodzielną miejscowością).

Obecnie Brzecław liczy około 26000 mieszkańców a jego powierzchnia to 87,17 km². Miasto warte jest uwagi ze względu na znajdujące się na jego terenie obiekty architektoniczne oraz duży węzeł kolejowy gdzie każdy miłośnik kolei może oddać się pasji fotografowania.

Zabytki i atrakcje turystyczne warte odwiedzenia:
- zamek księcia Brzetysława I,
- XVI wieczny młyn (Vránův mlýn),
- synagoga i cmentarz żydowski (najstarsze zachowane nagrobki z XVIII wieku),
- kościół Nawiedzenia NMP w Posztornie (Poštorná) i przyległe budynki (plebania, szkoła, biblioteka, centrum zdrowia),
- XIX wieczne kaplice – św. Cyryla i Metodego, Wskrzeszenia Pańskiego i św. Rocha,
- IX wieczna osada Pogansko z w pobliżu której znajduje się zamek myśliwski Pohansko, zbudowany w 1812 roku,
- XIX wieczna cukrownia rodziny Kuffnerów.

Stacja kolejowa Brzecław

Decydujący punkt zwrotny dla Brzecławia nastąpił w 1836 roku wraz z początkiem budowy linii kolejowych do Wiednia a następnie do Brna i Ołomuńca. Kolej zapoczątkowała bezprecedensowy rozwój miejscowości i przyczyniła się do nadania jej praw miejskich w roku 1872. Pierwszy pociąg, który przybył na stację Břeclav dnia 6 czerwca 1839 roku, został przyjęty przez miejscowych rolników jako „sprawa diabła”. Po pewnym czasie kolej spowodowała duży napływ ludności i umożliwiła założenie szeregu fabryk produkujących drewno i żywność. Brzecław stał się ważnym węzłem kolejowym Kolei Północnej łączącej Wiedeń z Krakowem.

Obecnie Břeclav to stacja graniczna, na której zatrzymują się pociągi krajowe i międzynarodowe przewoźników: 

- České dráhy (pociągi EN, EC, IC, R, Sp, Os oraz pociągi uruchamiane wspólnie z ÖBB: Rail Jet i osobowe linii REX1 do stacji Wiener Neustadt) 

- Regio Jet (pociągi RJ ),

- Gepard Express (pociągi Ex obsługujące trasę Brno hl.n. - Flughafen Wien)

Obok dworca kolejowego znajduje się terminal autobusowy obsługujący ruch regionalny oraz wieżowy parking dla rowerów. Część pasażerska stacji ma w sumie 10 krawędzi peronowych z czego siedem jest przelotowych a trzy czołowe. W głównej części budynku dworca znajdują się kasy, poczekalnia, kiosk, przechowalnia bagażu, mini muzeum kolejnictwa z modelami pociągów a w bocznym skrzydle restauracja. Część towarowa stacji znajduje się obok pasażerskiej. Składają się na nią tory dodatkowe, postojowe, wyciągowe a także dwie hale wachlarzowe dla lokomotyw oraz warsztaty naprawcze wagonów towarowych.

Linie kolejowe przebiegające przez Břeclav:
- 246: Břeclav – Znojmo,
- 247: Břeclav – Lednice,
- 250: Havlíčkův Brod - Brno - Kúty (Słowacja),
- 330: Přerov – Otrokovice – Břeclav,
- Nordbahn: Wiedeń – Břeclav (na czeskiej mapie kolejowej oznaczona numerami 801 i 802) 

Na linii kolejowej nr 330, w odległości około 1,5 km od części pasażerskiej stacji znajduje się towarowa stacja rozrządowa Břeclav přednádraží.

W granicach Brzecławia usytuowana jest również stacja Boří les (linie 246 i 247) oraz przystanek osobowy Hrušky (linia 330).

Stacja Břeclav widziana z góry na Google maps (nie udało mi się znaleźć w sieci narysowanego 
schematu stacji).
Zdjęcia lotnicze stacji Břeclav na stronie www.nebeske.cz

Bilet na pociąg IC/EC 103 "Polonia" w relacji Warszawa - Brzecław

 Zdjęcia z Brzecławia 

Náměstí Tomaše Garyka Masaryka (plac Tomasza Garyka Masaryka). Pierzeja północno - zachodnia.

Náměstí Tomaše Garyka Masaryka. Kościół św. Wacława (kostel sv. Václava).

Ulica U Tržiště. Synagoga.

Ulica Jana Palacha. Pawilon handlowy.

Ulica Stromořadní. XIX-wieczna neogotycka kaplica św. Cyryla i Metodego (Kaple sv. Cyrila a sv. Metoděje). Kaplicę zbudowano według projektu Jana Heidricha. Została ona ufundowana przez księcia Alojzego II Liechtensteina w podziękowaniu za powrót do zdrowia po poważnej chorobie. Budowę rozpoczęto w 1853 r., a ukończoną kaplicę konsekrowano 15 września 1856 r. Służyła ona głównie pracownikom Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda. W roku 1910 r. z inicjatywy księcia Jana II Dobrego z Lichtensteinu rozpoczęto przebudowę obiektu polegającą na rozbudowie kaplicy bocznej. Całą kaplicę ponownie poświęcił 12 listopada 1911 roku miejscowy proboszcz František Sedláček. Kiedy podczas II wojny światowej zniszczono główny kościół miejski św. Wacława, kaplica służyła jako tymczasowe miejsce kultu. W latach 70. i 80. XX w. przeprowadzono rekonstrukcję kaplicy, odrestaurowano część zewnętrzną i wewnętrzną budynku.

Ul. Sovadinova 565/1. Budynek szkoły zawodowej i przedszkola. Tablice pamiątkowe.

Pomnik Tomasza Garrigue Masaryka przed budynkiem szkoły.

Ul. Sovadinova 565/1. Budynek szkoły zawodowej i przedszkola.

Kamienica z narożnym wykuszem pod adresem Sady 28. října 6.

Ulica Stromořadní i sady 28. října (park 28 października).

Deptak w parku 28 października.

Sady 28. října (Park 28 października). Kamienna rzeźba "Głowa krzyczącego mężczyzny" ("Hlava křičícího muže") autorstwa Daniela Talavery.

Sady 28. října (Park 28 października). XIX-wieczna neogotycka kaplica św. Rocha (kaple sv. Rocha).

Ulica 17. listopadu. Most przez rzekę Dyję.

Rzeka Dyja (Dyje). Widok w kierunku północnym.

Cukrownia (cukrovar) została założona przez żydowską rodzinę Kuffnerów w 1863 roku jako zakład mieszany. Posiadała fabrykę surowcową, w której buraki przerabiano na cukier surowy oraz rafinerię, w której cukier surowy oczyszczano na cukier biały (rafinowany). Założony w pobliżu węzła kolejowego zakład z czasem stał się największą cukrownią w monarchii. Modernizację cukrowni przeprowadzono w 1884 r., lecz 9 lat później uległa ona całkowitemu spaleniu i konieczna była jej odbudowa. W 1907 roku nastąpiła generalna przebudowa zakładu – na nowo wyposażono wytwórnię i pakowalnię cukru oraz zmodyfikowano wytwórnię cukru pudru. W tym czasie firma Kuffnera zarządzała już kilkoma gospodarstwami rolnymi w regionie, które później utraciła w ramach pierwszej reformy rolnej. W 1924 roku wszystkie udziały kupiła Akciová spolecnost pro průmysl cukrovarnický w Hodonínie, a w 1939 obie firmy połączyły się. W czasie II wojny światowej działalność cukrowni uległa stagnacji, a ponadto jej teren uległ znacznemu zniszczeniu (koszt jej naprawy oszacowano po wojnie na 33 mln CZK). Obecnie cukrownią zawiaduje firma "Racio", która zmodyfikowała ją przystosowując do współczesnych potrzeb produkcyjnych.

Dawny magazyn cukrowni.

Cukrovarský most. Od roku 1870 teren przemysłowy Brzecławia połączony był z koleją drewnianym mostem na rzece Dyji, który w 1898 r. zastąpiono stalową konstrukcją kratową, nitowaną. Po zamknięciu cukrowni w 1992 roku most utracił swoją pierwotną funkcję, a po przebudowie w latach 1996-1999 został przekształcony w kładkę dla pieszych.

Widok na most od strony cukrowni.

Widok na most od strony ulicy Na Řádku.

Tablica informacyjna na kratownicy mostu.

Widok z mostu na Dyję w kierunku północnym.

Rzeźba hipopotama przed posesją na ulicy Na Řádku.

 Pozostałości bocznicy do strefy przemysłowej.

Klinika wtereynaryjna pod adresem Stromořadní 7. Budynek jak dla mnie wart uwagi ze względu na ładne rysunki. :)

 Ulica Čechova.

Most pieszy przy torach kolejowcyh w okolicy Smetanovo nábřeží.

Rzeka Dyja. Widok z mostu w kierunku północno - zachodnim.

Vránův mlýn. Budynek młyna jest integralną częścią zespołu zamkowego w Brzecławiu. Niegdyś była to jedna z wizytówek miasta. Obiekt pochodzi z XVI w. i należał do rodziny Lichtenstein. Od 1867 r. był eksploatowany przez firmę Hoffmann i synowie, zaś w roku 1919 został wydzierżawiony Janowi Vránowi z Moravskiej Nowej Wsi. W 1938 r. młyn zatrudniał trzech urzędników i piętnastu pracowników. Po wojnie Jan Vrána wyemigrował do Ameryki skąd nigdy nie wrócił. Od roku 1950 młyn jest nieczynny. Po 1990 roku budynek kupił prywatny właściciel, który jednak nie wykorzystał go w żaden sposób, w związku z czym obiekt popadł w ruinę. Wiosną 2008 roku uległ on znacznemu zniszczeniu w wyniku pożaru. Obecnie pozostałości młyna znajdują się w Krajowej Bazie Danych Terenów Zdegradowanych.

Vránův mlýn. Widok od strony placu Zamkowego (Zámecké náměstí).

Zamek księcia Brzetysława I. Renesansowa budowla zamkowa zbudowana została na fundamentach starszego zamku, który w XIX wieku został przebudowany przez Liechtensteina w stylu romantycznym. Obiekt jest chroniony jako zabytek kultury Republiki Czeskiej. Budynek znajduje się obecnie w stanie stopniowej odbudowy, która rozpoczęła się w 2020 r. remontem wieży południowej. W sezonie turystycznym dostępna jest jedynie główna (wewnętrzna) wieża widokowa i piwnice wchodzące w skład winnic. Koszt biletów stępu to: 40 CZK (normalny) i 20 CZK (ulgowy).

Południowe skrzydło zamku (Jižní krídlo). Widok z ulicy Pod Zámkem

Zachodnie skrzydło zamku (Západní křídlo) z wieżą zewnętrzną (vnější vež). Widok z ulicy Pod Zámkem.

Skrzydło diagonalne (przekątne) (diagonální křídlo).

Brama południowa (jižní brána). Wejscie na Zámecké náměstí (plac Zamkowy).

Zámecké náměstí (plac Zamkowy). Wieża południowa (jižní vež).

Zámecké náměstí (plac Zamkowy). Zachodnie skrzydło zamku (Západní křídlo).

Wieża wewnętrzna (główna) (Vnitřní věž). Widok od strony placu Zamkowego.

Krużganek na 1 piętrze skrzydła południowego (zamknięty dla zwiedzających).

Wewnętrzny dwór Wnętrza w remoncie

Schody wejściowe na wieżę główną (wewnętrzną), gdzie znajduje sie taras widokowy (vyhlídka).

 Taras widokowy (vyhlídka) na głównej wieży zamku.

Tablica informacyjna dotycząca panoramy kierunków wschodniego, południowo - wschodniego i zachodniego.

Widok z tarasu widokowego w kierunku wschodnim. Na pierwszym planie wieża południowa na dalszym Vránův mlýn i centrum Brzecławia.

Wieża południowa zamku.

Widok z tarasu widokowego na kominy na dachu południowego skrzydła zamku.

Widok z tarasu widokowego na Vránův mlýn.

Widok w kierunku wschodnim. W oddali wieża zakładów "Otis".

Tablica informacyjna dotycząca panoramy kierunków południowo - zachodniego, zachodniego i północno - zachodniego.

Widok z tarasu widokowego w kierunku południowo - zachodnim. W oddali Poštorná - dzielnica Brzecławia.

Poštorná. Wieża XIX-wiecznego neogotyckiego kościoła pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (kostel Navštívení Panny Marie). Jako wzór budowy kościoła Weinbrenner wybrał wiedeński kościół Matki Bożej Zwycięskiej autorstwa architekta Friedricha Schmidta. Do budowy wykorzystano materiał z lokalnych zakładów ceramicznych (wówczas była to cegielnia książęca) oraz 200 rodzajów cegieł, płytek, kształtek i szkliwionych okładzin ceramicznych. Kościół zbudowała wiedeńska firma Josefa Schmalzhofera. w miejscu świątyni, która stała niemal prawie w tym samym miejscu. Według kroniki parafialnej pierwotny kościół zbudowany został w roku 1339. Przez długi okres czasu w starym kościele nie przeprowadzono większych napraw, dlatego też powoli popadał on w ruinę. W ramach Programu Ochrony Dziedzictwa Architektonicznego w latach 1995-2014 na remont kościoła przeznaczono kwotę 7 100 000 CZK.

 

W czasie pobytu w Brzecławiu zabrakło mi niestety czasu aby dotrzeć do kościoła i wykonać więcej zdjęć.

Widok z tarasu widokowego w kierunku północno - zachodnim. Hala lodowiska Tereza Břeclav (Zimní stadion Tereza Břeclav).

Widok z tarasu widokowego w kierunku północnym. Widok na Browar Zamkowy Brzecław (Zámecký pivovar Břeclav).

Widok w kierunku północnym

Zámecké náměstí (plac Zamkowy). Zabudowanie gospodarcze zamku (hospodárske budovy).

Zámecké náměstí (plac Zamkowy). Most przez kanał młynski (mlynský náhon).

 

Zdjęcia stacji Břeclav

Budynek dworca stacji Břeclav. Widok od strony ulicy Stromořadní. Zdjęcia z Sierpnia 2023.

Dawny dzwon sygnałowy.

Wieżowy parking rowerowy.

Peron stacji Břeclav. Krawędzie 3 i 4.

Lokomotywa elektryczna 1116 171-0 przewoźnika ÖBB ze składem pociągu osobowego czeka na odjazd do stacji Wiener Neustadt. Pociągi linii REX1 kursują na trasie Wiener Neustadt - Břeclav - Wiener Neustadt w takcie godzinnym w dni powszednie oraz w takcie dwugodzinnym w dni wolne od pracy.

Lokomotywa elektryczna 383 004-1 przewoźnika Cz Loko z pociągiem towarowym.

Pociąg osobowy linii S9 przewoźnika České dráhy czeka na odjazd do stacji Otrokovice.Na czele lokomotywa elektryczna 362 070-5.

Pociąg EC/IC Báthory relacji Budapest Nyugati - Terespol. Wagon bezpośredni przewoźnika MÁV - Start do stacji Przemyśl Główny.

Pociąg EN/IC "Metropol" / "Chopin" relacji Budapest Keleti / Graz Hbf. - Warszawa Wschodnia / Praha hl.n. / Berlin Charlottenburg. Wagon sypialny przewoźnika PKP Intercity relacji Budapeszt - Warszawa.

Pociąg EN/IC "Metropol" / "Chopin" relacji Budapest Keleti / Graz Hbf - Warszawa Wschodnia / Praha hl.n. / Berlin Charlottenburg. Wagon 2 klasy przewoźnika ÖBB relacji Graz Hbf - Berlin Charlottenburg.

Wagony bezpośrednie relacji Warszawa - Břeclav - Warszawa dołączane do pociągu EN/IC "Metropol" / "Chopin".

Lokomotywa elektryczna 1216 171-0 przewoźnika ÖBB (eksploatowana przez České dráhy) z pociągiem Rail Jet relacji Wien Hbf - Praha hl.n.

Lokomotywa elektryczna 383 061-9 eksploatowana przez EP Cargo.

Lokomotywa elektryczna 193 963-6 przewoźnika ČD Cargo ze składem doświadczalnym pociągu 654 | 655 zbudowanego przez PESA dla przewoźnika Regio Jet.

Elektryczny zespół trakcyjny PESA 654 | 655 dla przewoźnika Regio Jet.

Wagon motorowy 854 209-4 przewoźnika České dráhy z wagonem pasażerskim przy krawędzi peronowej 9a.

Lokomotywa elektryczna 230 054-9 przewoźnika ČD Cargo.

Lokomotywa elektryczna 240 033-1 przewoźnika Loko Train.

Stacja Břeclav. Widok od strony południowej.

Pociąg przewoźnika Regio Jet relacji Budapest Déli- Praha hl.n. dojeżdża do stacji Břeclav od strony Wiednia. Na czele pociągu lokomotywa 388 215-6.

Lokomotywa elektryczna 383 057-7 przewoźnika Orlen Unipetrol z pociągiem towarowym odjeżdża ze stacji Břeclav.

Pociąg osobowy linii REX1 do stacji Wiener Neustadt odjeżdża ze stacji Břeclav. Na czele pociągu lokomotywa 1116 187-6.