Czeskie Budziejowice – Praga – Ołomuniec
Z Czeskich Budziejowic do Ołomuńca nie ma bezpośrednich pociągów, najlepszą opcją jest podróż z przesiadką w Pradze. Mój podróż trwała około pięć i pół godziny, wliczając około 50-cio minutową przerwę na stacji Praha hlavní nádraží. Kupiony dzień wcześniej przez internet bilet na drugą klasę kosztował 674 Kč (około 116 PLN) .
Po dojechaniu do Ołomuńca od razu udałem się do kasy komunikacji miejskiej, która znajdowała się w budynku dworca. W taryfie Ołomunieckiego transportu publicznego nie ma biletów trzydniowych w związku z czym musiałem kupić trzy oddzielenie bilety 24-godzinne. Z dworca kolejowego do historycznej części miasta można dojechać tramwajowymi linii 1, 3 i 7 od strony alei Svobody (třída Svobody) lub 2, 3, 4, 6 do przystanku „U Sv. Mořice” w bezpośrednim sąsiedztwie Górnego Rynku (Horní náměstí). Apartament w którym miałem zarezerwowany nocleg mieścił się w kamienicy przy Dolnym Rynku (Dolní náměstí). Była to w zasadzie zaadaptowana na apartament komórka z oknami wychodzącymi na prześwit bramy a więc bez dostępu do światła dziennego. Od razu po zakwaterowaniu się pojechałem z powrotem na dworzec kolejowy aby zdążyć na specjalny pociąg dla uczestników imprezy kolejowej „Międzynarodowe spotkanie Bobin 2023” (o tym w kolejnym poscie).
Bilet internetowy na pociąg w relacji České Budějovice - Praha
hlavní nádraží. Przewoźnik České Dráhy.
.jpg)
.jpg)
Praha hlavní nádraží. Lokomotywy elektryczne 150 224-4 przewoźnika České dráhy oraz 383 102-1 przewoźnika Železničná spoločnosť Slovensko, a.s.
Ołomuniec (Olomouc)
Miasto położone jest na Morawach, u zbiegu rzek Morawy (Morava) i Bystrzycy (Bystřice). Zamieszkały przez około 102 tys. mieszkańców Ołomuniec jest administracyjną i kulturalną stolicą Kraju Ołomunieckiego, siedzibą powiatu ołomunieckiego i szóstym pod względem liczby ludności miastem w Republice Czeskiej (trzecim na Morawach). Nazwa osady pierwotnie oznaczała Olomutův (czyli dwór, folwark). W Czeskiej Kronice Kosmasa z Pragi z roku 1055 pojawiły się pierwsze formy nazwy: Olomuz, Olomuc, Olomucz. Forma dialektalna z inicjałem h- (w formie łacińskiej Holomucensis) została po raz pierwszy udokumentowana w 1208 roku. Humaniści epoki Renesansu stworzyli łacińskie nazwy Juliomontium lub Julimons („Wzgórze Juliana”) jako nawiązanie do rzekomego założenia grodu przez Gajusza Juliusza Cezara. Nazwa miasta po łacinie to Olomucium lub Eburum, po polsku Ołomuniec, po węgiersku Alamóc. Niemiecka nazwa Olmütz pochodzi z języka czeskiego.
Miasto składa się z kilku części, które dawniej były odrębnymi gminami. Część z nich powstała głównie w XVII wieku podczas budowy barokowej twierdzy bastionowej (np. ulica Nová, Nový svět, Nové sady itp.), pozostałe pochodzą z różnych okresów (np. Neředín, Chválkovice, Slavonín, Holice i inne). Dzisiejsze centrum zaczęło kształtować się mniej więcej 15 wieków temu w okresie ekspansji Słowian. Do XVI wieku dziedziniec z zamkiem i miastem królewskim funkcjonowały osobno. Obie jednostki osadnicze posiadały własną administrację i choć tworzyły jedną jednostkę miejską, to rozpatrywano je oddzielnie.
Ołomunieckie Stare Miasto jest drugim, po centrum Pragi, największym zespołem zabytkowym w Czechach. Zabudowa w jego obrębie reprezentuje głównie style renesansowy i barokowy. Głównym ośrodkiem starówki jest plac Górny (Horní náměstí) wraz z położonym centralnie XIV-wiecznym budynkiem ratusza, zespołem fontann, XIII wieczną kolumną kolumną Trójcy Przenajświętszej. Plac otaczają pałace szlacheckie i mieszczańskie. W bliskim sąsiedztwie placu Górnego znajdują się: kościół św. Maurycego, klasztor dominikanów z kościołem Michała Archanioła oraz budynek seminarium arcybiskupiego. Rynek Dolny połączony bezpośrednio z Rynkiem Górnym poprzez wąską przestrzeń, stanowił w przeszłości uzupełnienie miasta jako dodatkowy obszar przeznaczony na targi i zabudowę reprezentacyjną.
Ołomuniec jest miastem statuarnym i uniwersyteckim Na jego terenie znajdują się Uniwersytet Palackiego (Univerzita Palackého) – najstarsza uczelnia na Morawach i druga najstarsza uczelnia w Republice Czeskiej, Biblioteka Naukowa (Vědecká knihovna) oraz Slovanské Gymnázium - najstarsza nieprzerwanie działająca szkoła średnia na Morawach z czeskim językiem wykładowym.
Główne zabytki Ołomuńca:
- kolumna Trójcy Przenajświętszej z pozłacanymi posągami,, wpisana w 2000 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO – symbol Ołomuńca;
- XIV-wieczny ratusz gotycki
- zamek (Olomoucký hrad)
- kościół św. Maurycego;
- dawny pałac biskupi, na terenie zamku, w którym mieści się Muzeum archidiecezjalne
- katedra św. Wacława w Ołomuńcu;
- kościół św. Michała;
- Czerwony Kościół;
- kościół Marii Panny Śnieżnej;
- kapucyński kościół Zwiastowania Marii Panny;
- Pałac arcybiskupi, budynek probostwa, kanonie, budynki dawnych konwiktów i in.;
- klasztor Hradisko;
- klasztor dominikanek;
- kościół św. Katarzyny;
- klasztor dominikanów;
- kościół Niepokalanego Poczęcia Marii Panny;
- bazylika Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (Svatý Kopeček);
- kaplica św. Jana Sarkandra;
- kaplica św. Anny;
- Kapliczka Marii Panny Opiekunki;
- secesyjna Willa Primavesi;
- XIX-wieczna, eklektyczna Vila Eduarda Hamburgera
- kolumna Mariacka;
- pałace miejskie, m.in. Pałac Edelmannów, Pałac Petraszów, Pałac Salmów;
- dawne domy kupieckie i kamienice mieszczańskie, jak Dom Hauenschildów, Kamienica pod Złotym Jeleniem, Kamienica pod Czarnym Koniem, Apteka pod Salwatorem i in.;
- pozostałości zabudowy obronnej dawnej twierdzy ołomunieckiej wraz z budynkami dawnej Zbrojowni Terezjańskiej, Koszar Hanackich, Koszar Kadeckich i innych.
- zespół fontann;
- muzea i galerie.
Dzieje miasta
Początki stałego osadnictwa na terenach dzisiejszych Moraw sięgają epoki Neolitu, około 4000 r. p.n.e. Istnieją dowody na istnienie grodu z IX wieku na obecnym obszarze Ołomuńca.
Początki stałego osadnictwa na terenach dzisiejszych Moraw sięgają epoki Neolitu, około 4000 r. p.n.e. Istnieją dowody na istnienie grodu z IX wieku na obecnym obszarze Ołomuńca.
XIII - XIV wiek
Samo miasto Ołomuniec powstało prawdopodobnie w latach 1239–1246, ale miastem królewskim stało się dopiero w roku 1253. Stopniowo budowane mury wyznaczały obszar osady w Předhradí (Podgrodzie), która pierwotnie była jedynie zapleczem gospodarczym dla dworu książęcego i biskupiego, oraz położonych na zachód od niej osad Michalská, Blažejská i Mořická, pomiędzy którymi krzyżowały się szlaki handlowe na terenie dzisiejszego Horní náměstí. Miasto podlegało prawu magdeburskiemu i stanowiło centrum legislacji dla innych miast Moraw. Ołomuniec rozwijał się szybko dzięki handlowi dalekosiężnemu z Wrocławiem, Krakowem, Pragą i Wiedniem. W 1261 r. miasto otrzymało przywilej organizowania corocznego targu (drugi w 1314 r., trzeci w 1421 r. i czwarty w 1641 r.) oraz przywilej budowania domów kupieckich a w 1278 r. otrzymało prawo mili. Wiodąca rola miasta została potwierdzona w 1314 r., kiedy król Jan Luksemburski uznał Ołomuniec za stolicę Moraw, co zostało ponownie potwierdzone w 1352 r. w przywileju margrabiego Jana. W 1351 r. miasto uzyskało prawo składu, a w 1378 r. ustanowiono władze miejskie. W roku 1378 margrabia morawski Jošt Luksemburski zezwolił na budowę (wówczas gotyckiego) budynku ratusza. W tym samym roku wmurowano też pierwszy kamień węgielny, rozpoczynając jego budowę. Wraz z budową ratusza powołano także radę miejską, a do budynku dobudowano halę targową, z której spływały opłaty do miasta.
XV wiek
W czasie wojen husyckich w latach 1419–1436, kiedy zniszczono m.in. pobliski klasztor kartuzów w Dolanach, miasto udzieliło wsparcia Zygmuntowi Luksemburskiemu. W tym czasie Ołomuniec był miastem katolickim, w którym około trzy czwarte mieszkańców stanowili niemieccy mieszczanie. W XV wieku miasto nadal się rozwijało i bogaciło, rozwijało się rzemiosło i handel (od 1472 r. w mieście istniały łącznie 23 cechy). Jednak w 1454 roku miejscowi Żydzi, którzy osiedlili się w rejonie dzisiejszej ulicy Univerzitní, zostali pod wpływem kazań Jana Kapistrána wypędzeni z miasta, a po ich wyjeździe miasto niemal upadło gospodarczo. Później pozwolono kupcom żydowskim uczestniczyć przynajmniej w targowiskach miejskich. W 1469 r. część panów czeskich i morawskich oraz przedstawiciele miast katolickich ogłosiła w katedrze św. Wacława króla węgierskiego Macieja Korwina królem Czech, a w 1479 r. podpisano traktat ołomuniecki, na mocy którego Maciej Korwin miał rządzić na sąsiednich ziemiach Korony Czeskiej, natomiast w samych Czechach Władysław II. Jagiełło.
XVI - XVII wiek
Rozwój Ołomuńca, największego miasta Moraw trwał nadal w XVI wieku, pomimo kilku epidemii dżumy. W 1505 roku powstała w mieście papiernia, druga najstarsza w Czechach (pierwszą zbudowano w 1499 roku w Zbrasławiu koło Pragi), natomiast w roku 1519 został zainstalowany zegar ratuszowy, drugi najstarszy w państwie czeskim. Kulturowe i oświatowe znaczenie Ołomuńca podkreśliła założona na jego terenie w 1566 roku akademia jezuicka, która w 1573 roku awansowała do miana Uniwersytetu Ołomunieckiego, drugiego uniwersytetu na ziemiach czeskich. Oprócz tego w Ołomuńcu istniały dwie ważne wyższe szkoły łacińskie przy katedrze i przy kościele św. Maurycego. W roku 1578 na uniwersytecie utworzono specjalne seminarium papieskie Collegium Nordicum, w którym kształcili się księża katoliccy z całej Europy Środkowej i Północnej (w tym Skandynawii), mając na celu zapewnienie solidnych podstaw do rekatolicyzacji w swoich krajach.
Na początku XVII wieku Ołomuniec cały czas był jeszcze największym i najsilniejszym gospodarczo miastem Moraw. Udokumentowano tu wówczas istnienie w sumie 39 cechów. W roku 1619 r. miasto posiadało 1562 majątki podmiejskie, a przy tym płaciło czterokrotnie wyższe podatki niż Brno, które liczyło zaledwie 585 poddanych. Ołomuniec miał wówczas 581 domów a Brno 386. W tym samym roku miasto przyłączyło się do powstania czeskich stanów przeciwko monarchii habsburskiej. W tymże stuleciu znaczenie miasta również zaczęło stopniowo spadać. Ołomuniec uległ kontrybucjom i grabieżom w czasie wojny trzydziestoletniej, kilku epidemiom dżumy, a w 1637 r. wielkiemu pożarowi, który zniszczył 70 domów. Ponadto rok wcześniej utworzono w Brnie trybunał królewski, urząd ziemski o szerokich uprawnieniach administracyjnych i sądowych. Choć na krótki czas przeniósł się on do Ołomuńca, to jednak w roku 1641, w wyniku zarządzenia cesarza Ferdynanda III powrócił ponownie do Brna wraz z ostatecznie jednolitym sądem okręgowym i połączonymi zarządami okręgowymi. To uczyniło Brno jedyną siedzibą najwyższych władz regionalnych czyli de facto stolicą Moraw. Największym jednak ciosem było zajęcie Ołomuńca przez Szwedów 14 czerwca 1642 roku. W czasie szwedzkiej okupacji populacja miasta spadła do zaledwie 1675 mieszkańców, z ogólnej liczby 623 domów mieszczańskich jedynie 145 nadawało się do zamieszkania, a z 77 domów szlacheckich tylko 23. W roku 1643 oraz w latach 1644-1645 Ołomuniec był bezskutecznie oblegany przez wojska cesarskie Habsburgów. Wojska szwedzkie opuściły miasto dopiero w 1650 roku, dwa lata po pokoju westfalskim. W roku 1655 Ferdynand III ogłosił Ołomuniec miastem-twierdzą, rozpoczynając w ten sposób długoterminową budowę umocnień. Projekt przebudowy istniejących obwarowań miejskich opracował w 1658 r. feldmarszałek Louis Raduit de Souches. Do końca XVII wieku po północnej i wschodniej stronie miasta wzniesiono kilka bastionów.
XVIII wiek
W 1709 roku ponownie wybuchł wielki pożar, który zniszczył ponad połowę miasta, w tym kościół św. Maurycego. Po nim jednak zintensyfikowało się budownictwo barokowe, nadając Ołomuńcowi oblicze, które posiada do czasów obecnych. Oprócz wzniesionych szeregu pałaców i różnych budynków sakralnych, np. kolumny Trójcy Świętej, kolumny maryjnej czy zespołu sześciu fontann, miała miejsce też renowacja klasztoru Hradisko i budowa Bazyliki Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W 1725 r. w Ołomuńcu rozpoczęła działalność dydaktyczna Akademia Stawowska, konkurentka Uniwersytetu Jezuickiego, a w 1746 r. założono tu Societas eruditorum incognitorum in terris Austriacis, pierwsze towarzystwo naukowe na terenach kontrolowanych przez austriackich Habsburgów.
Po najeździe wojsk pruskich Fryderyka II. 27 grudnia 1741 r.
negocjowano z Wielkim w klasztorze Hradisko kapitulację Ołomuńca,
jednak w nocy z 22 na 23 kwietnia 1742 r. Prusacy szybko opuścili
miasto ze względu na mobilizację wojsk austriackich na południowych
Morawach. 11 czerwca 1742 r. na mocy pokoju wrocławskiego Ołomuniec
stał się twierdzą graniczną, a królowa Maria Teresa Habsburg
zleciła projekt odbudowy twierdzy. Został on przygotowany przez
generała inżyniera Pierre'a Philippe'a Bechade de Rochepin. Całą
twierdzę bastionową, dla której budowy trzeba było zburzyć około
350 domów na przedmieściach, ukończono w 1756 r.
W 1758
r. Ołomuniec został ponownie otoczony przez wojska pruskie, które
podczas 36-dniowego oblężenia od 28 maja do 2 lipca wystrzeliły w
kierunku miasta łącznie 103 533 kul armatnich, 25 624 bomb i
granatów oraz 700 pocisków. Miasto obroniło się dzięki
wzmocnionym fortyfikacjom, a uratowało je także zwycięstwo Austrii
30 czerwca w bitwie pod Domaszowem (Domašov), gdzie Prusacy stracili ogromny
konwój z zaopatrzeniem dla oblegających wojsk. Po porażce wojska
pruskie wycofały się na Śląsk.
Po
zakończonej sukcesem obronie, w tym samym roku królowa Maria TeresaHabsburg nobilitowała (podniosła do rangi szlacheckiej) członków
rady miejskiej, zmieniła herb Ołomuńca a w 1762 r. nadała miastu
także przywilej używania honorowego tytułu „królewskiej stolicy
Ołomuniec”. Rzeczywiste znaczenie miasta nie uległo jednak
zmianie, gdyż to w Brnie mieściły się władze o jurysdykcji
ogólnokrajowej. Z drugiej strony, kulturalne znaczenie Ołomuńca
wzrosło ponownie, gdy w 1777 roku miejscowe biskupstwo zostało
podniesione do rangi arcybiskupstwa. W 1782 r. do Ołomuńca
powróciło liceum (pierwotny uniwersytet przed przeniesieniem w 1778
r.) i Akademia Państwowa, które wraz z założoną w 1774 r.
Biblioteką Studyjną przeniesiono na kilka lat do Brna. Podczas
reform józefińskich w 1773 r. zakazano pochówków w mieście, w
związku z czym cmentarze przeniesiono poza mury, zlikwidowano także
kilka kościołów i sześć z dziewięciu tutejszych klasztorów. Likwidacji uległ również klasztor premonstratensów w Hradisku, gdzie
ostatecznie ulokowano szpital wojskowy. Druga połowa XVIII wieku
sprzyjała rozwojowi teatrów i organizowaniu publicznych koncertów
a Ołomuniec nie pozostał w tej dziedzinie w tyle. Na przykład,
uciekając przed ospą podczas postoju w Ołomuńcu w 1767 roku,
jedenastoletni wówczas Wolfgang Amadeusz Mozart skomponował tu VI
Symfonię F-dur.
XIX wiek
W
pierwszej połowie XIX wieku w mieście mieszkało około 10 000
osób, a na jego przedmieściach około 3 tysięcy. W 1830 r.
ostatecznie wybudowano stały teatr kamienny, a trzy lata wcześniej
liceum ponownie podniesiono do rangi w Cesarsko – Królewskiego
Uniwersytetu, natomiast Collegium Nobilium ostatecznie
przeniesiono w 1847 r. do Brna, gdzie położono podwaliny pod
budowę. Cesarsko – Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej. Położone
na skrzyżowaniu czterech ważnych szlaków Cesarstwa Austrii
łączących Pragę, Brno, Galicję i Śląsk miasto stało się
ważnym węzłem komunikacyjnym. 17 października 1841 roku
doprowadzono do Ołomuńca z Przerowa linię Kolei Północnej,
następnie wybudowano linię kolejową do Pragi. Dnia 20 sierpnia
1845 roku miał miejsce przejazd pierwszego pociągu na trasie Wiedeń
– Ołomuniec – Praga.
W
wyniku Wiosny Ludów, która rozpoczęła się w Wiedniu w 1848 r.,
14 października dwór cesarski Ferdynanda I. Dobrotliwego przeniósł
się czasowo do Ołomuńca, gdzie przebywał do maja następnego
roku. W czasie pobytu, dnia 2 grudnia 1848 roku cesarz Franciszek
Józef I wstąpił na tron w pałacu arcybiskupim. W tym samym roku w
Ołomuńcu powstał oddział pierwszego czeskiego stowarzyszenia
politycznego "Slovanská lípa", zaczęto wydawać gazetę
"Prostonárodní Holomoucké noviny", a Żydom wypędzonym w 1454 roku
pozwolono powrócić do miasta.
Po
klęsce rewolucji i rozwiązaniu sejmu kromeryżskiego cesarz wydał
w Ołomuńcu Konstytucję Marcową, po czym dwór powrócił do
Wiednia. W nowych warunkach zaprzestały działalności
stowarzyszenia czeskie i niemieckie, na uniwersytecie nie nauczano
już języka czeskiego, nie ukazywały się też czeskie gazety.
Jedyną pozytywną zmianą było nadanie Ołomuńcowi prawa wyboru
komitetu miejskiego i burmistrzów w ramach miasta statutarnego.
Kiedy w 1850 r. wprowadzono administrację regionalną, obok urzędu
wojewódzkiego utworzono w mieście sąd rejonowy a także izbę
handlową.
1
października 1867 roku założono Gimnazjum Słowiańskie z
wykładowym językiem czeskim. Od lat 60. XIX w. życie kulturalne i
stowarzyszeniowe w Niemczech i Czechach powoli zaczęło się
odradzać. Wojna prusko-austriacka ukazała zbędność twierdzy
ołomunieckiej, którą wojska pruskie po prostu ominęły i która
jednocześnie uniemożliwiła nowoczesny rozwój miasta. Dopiero w
listopadzie 1888 roku Ołomuniec otrzymał dekret cesarski z dnia 9
marca 1886 roku, na mocy którego twierdza miała być zlikwidowana.
Niemniej jednak już w 1876 roku rozebrano Bramę Zamkową prowadzącą
na wschód w kierunku dworca kolejowego, co zwiastowało dalszą
rozbudowę miasta. Jako pierwszy na opuszczonym terenie powstał
kompleks miejski Dómská čtvrť (Domviertel, Dzielnica
katedralna). Jako pamiątkę po twierdzy, miasto pod wpływem
urbanisty Camillo Sitte, który opracował plan regulacyjny dla
Ołomuńca, zdecydowało się zachować jedynie Bramę Tereską (Terezská brána).
Kolejne lata to dalszy rozwój, modernizacja i rozbudowa miasta, np.
w 1898 r. ukończono budowę Szpitala Okręgowego z oddziałem
położniczym, a rok później w Ołomuńcu zaczęły kursować
tramwaje.
XX wiek
W XX wieku trwała ogólna ekspansja zabudowy miejskiej po obu stronach
linii kolejowej. Po stronie zachodniej utworzono obwodnicę z cennymi
domami w stylu historyzmu, tzw. olomoucký Ring (pierścień
ołomuniecki), wzorowany na wiedeńskiej Ringstraße. Rozbudowywane
było również historyczne centrum, w którym powstała m.in. willaPrimavesi w stylu Art Nouveau. Rzeka Morawa została uregulowana, a
do miasta coraz bardziej wdzierał się przemysł, który skupiał
się głównie wokół głównej linii kolejowej. Wraz z rozwojem
przemysłu rozwijało się także życie naukowe.
Przewaga
niemiecka w Ołomuńcu stopniowo słabła, m.in. pod wpływem
czeskiej imigracji ze wsi (do 1910 r. w mieście mieszkało 13 tys.
Niemców i już 8 tys. Czechów). Pomimo nowoczesnego rozwoju miastem
zarządzały niemieckie władze, które nie chciały przyłączenia
do niego gmin podmiejskich, zamieszkałych przez ludność czeską.
Tak było aż do powstania Czechosłowacji. Dopiero w 1919 roku,
poprzez połączenie dwóch miast (Hodolany i Nové Ulice) oraz 11
wsi (Bělidel, Černovíra wraz z Klášterní Hradisk, Hejčín,
Chválkovice, Lazce, Neředín, Nové Sadů, Nové Svět, Pavloviček,
Povelu i Řepčín) mógł powstać Wielki Ołomuniec. Według spisu
przeprowadzonego w 1921 r. w mieście mieszkało 57 206 mieszkańców,
z czego 27,6% stanowili Niemcy. W tej liczbie mieściło się także
pięć tysięcy żołnierzy, gdyż Ołomuniec był wówczas jeszcze
miastem wojskowym, z drugim co do wielkości garnizonem po Pradze.
W
czasach Czechosłowacji, po 1918 roku Ołomuniec pierwotnie miał
stać się siedzibą powiatu, ostatecznie jednak zachowano układ
prowincjonalny. Nadal funkcjonowało tu szereg instytucji o znaczeniu
ponadpowiatowym, takich jak: arcybiskupstwo, wydział teologiczny,
teatr miejski z operą, dramatem i operetką, sąd okręgowy, izba
handlowa, dyrekcja kolei państwowych oraz od 1919 r. giełda rolna. Oprócz
przemysłu poligraficznego w mieście działały huty żelaza i
cementownie, jednak najbardziej rozwinął się przemysł spożywczy,
zwłaszcza cukrownie, słodownie, fabryki czekolady itp.
Ogólnokrajowe znaczenie zyskała także firma ASO zarządzająca
siecią domów towarowych w Czechosłowacji.
W wyniku aneksji
Czechosłowacji miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie dnia
15 marca 1939 r.. Miejscowa synagoga została spalona przez
hitlerowców już następnej nocy tj. 16 marca. Ołomuniec stał się
częścią Protektoratu Czech i Moraw i był siedzibą urzędu
Oberlandratu do 1942 r., po czym jego okręg został przyłączony do
Ostrawy. Okres protektoratu charakteryzował się coraz większymi
ograniczeniami w czeskim życiu publicznym, ale przede wszystkim
prześladowaniami Żydów, konfiskatą ich majątku i deportacjami do
obozów koncentracyjnych. Z pierwotnych 2196 członków miejscowej
gminy wyznaniowej II wojnę światową przeżyło jedynie 288 osób,
a z transportów wróciło jedynie około 6% deportowanych. Niemcy
przed końcem wojny zamierzali uczynić z Ołomuńca fortecę
obronną, lecz na długo przed przybyciem Armii Czerwonej zmienili go
jedynie na „miasto bronione”, gdyż zabrakło im już ludzi. W
tym czasie nasilił się także opór i działalność partyzancka,
za którą Niemcy w ramach zemsty m.in. spalili pobliską wieś
Javoříčko, a ostatniego dnia wojny wysadzili w powietrze stadion Andera (Andrův stadion), który służył jako magazyn amunicji. Miasto zostało
wyzwolone przez Armię Czerwoną 8 maja 1945 r.
Po II wojnie światowej z Ołomuńca wysiedlono około 18 000 Niemców. W roku 1946 reaktywowano Uniwersytet Palackiego, z czterema wydziałami: filozoficznym, nauk ścisłych, medycznym i pedagogicznym. Po lutym 1948 r. zaczęły powstawać tzw. Komitety Akcji Frontu Narodowego, (w skrócie AV NF) przeprowadzające akcje „oczyszczania życia publicznego”. Oprócz zwalczania przeciwników politycznych, nowy reżim skupił się przede wszystkim na Kościele Rzymskokatolickim - niszczono klasztory, zamknięto wydział teologiczny a nowy arcybiskup Matocha został internowany. Dopiero w latach 60. XX wieku w Ołomuńcu doszło do politycznej odwilży i rozwoju kultury. W mieście oprócz uniwersytetu działała Filharmonia Morawska, teatr państwowy im. Oldřicha Stibora, regionalna galeria, instytut krajoznawczy, państwowa biblioteka naukowa, studio regionalne Czechosłowackiego Radia. Działało też kilka teatrów tzw. małych form, takich jak Studio LUT, Zápalka, RADIONKAbaret czy SKUMAFKA. Znaczący stał się rok 1971, kiedy dość już zaniedbane historyczne centrum miasta ogłoszono miejskim obszarem dziedzictwa kulturowego.
W latach 1949–1960 Ołomuniec pełnił funkcję centrum regionu, jednak później stał się jedynie siedzibą powiatu wchodzącego w skład Kraju Północnomorawskiego ze stolicą w Ostrawie. Mimo to w latach 70. XX w. nastąpiło dalsze powiększenie miasta. W 1974 r. w jego granicach znalazły się wsie: Droždín, Holice, Chomoutov, Radíkov, Samotišky, Slavonín, Svatý Kopeček i Týneček, natomiast w 1975 r.: Břuchotín, Bystrovany, Křelov, Nedvězí, Nemilany i Topolany, i wreszcie w 1980 r.: Lošov (Bystrovany i Samotišky ponownie odłączyły się od miasta w roku 1992 r. natomiast Břuchotín i Křelov w roku 1994). W 1978 r. Ołomuniec po raz pierwszy w historii osiągnął liczbę 100 000 mieszkańców.
Po wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego w sierpniu 1968 r. i w czasie ich pobytu na terenie Czechosłowacji w Ołomuńcu został utworzony największy garnizon w całym kraju. Stacjonowały tu siły powietrzne, oddziały przeciwlotnicze, pułk pontonowy oraz strzelcy zmotoryzowani. Duże znaczenie miała odległość od okręgu wojskowego Libavá. W mieście mieszkało 13 000 żołnierzy radzieckich i 7 000 członków ich rodzin, jednak nawet lokalny komitet partii komunistycznej nie miał pojęcia o dokładnej liczbie przebywających tu żołnierzy. W celu ich zasiedlenia na terenie Ołomuńca pobudowano kilka osiedli mieszkaniowych. Rejony te były otoczone płotami, a na ich terenie oprócz bloków mieszkalnych znajdowały się szkoły, domy kultury i dobrze zaopatrzone sklepy. Dostęp do tych stref był ściśle kontrolowany, mimo to miejscowa ludność często handlowała z oficerami wojsk radzieckich. Budynek Gimnazjum Słowiańskiego służył wówczas jako rosyjska szkoła podstawowa. Radzieckie władze okupacyjne zbudowały również bunkry i obiekty wojskowe w miejscowościach Černá cesta, Neředín i na terenie wokół Tabulovégo vrchu. Administracja okupacyjna uruchomiła własny transport zbiorowy pomiędzy koszarami a siedzibą w centrum miasta (obecnie gmach Wydziału Pedagogicznego).
Jesienią 1989 roku odbyły się demonstracje, w których domagano się wycofania armii radzieckiej i przekazania części nieruchomości miejscowej uczelni. Główną twarzą tych protestów był pierwszy porewolucyjny rektor Josef Jařab. Do końca kwietnia 1990 roku Ołomuniec opuściły radzieckie jednostki bojowe i większość ciężkiego sprzętu. Po wojsku w mieście pozostały budynki o różnej jakości wykonania, w niektórych z nich zamieszkała mniejszość romska. Nawet po trzydziestu latach od odejścia wojsk radzieckich wszelkie ślady okupacji nie zostały zatarte, a na terenie miasta nadal widać ogrodzenie wyznaczające teren na którym stacjonowały wojska radzieckie.
Dzieje najnowsze
Po aksamitnej rewolucji przywrócono samorząd miejski, Ołomuniec ponownie stał się miastem statutarnym, na którego czele stał burmistrz. W 1995 roku Ołomuniec odwiedził papież Jan Paweł II, który beatyfikował Jana Sarkandrę i podniósł kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Svatym Kopečku do rangi bazyliki mniejszej. Od 1996 roku w mieście działa Sąd Najwyższy. W dniach 5-16 lipca 1997 r. Ołomuniec nawiedziła potężna powódź, która wstrzymała ruch kolejowy i zniszczyła część miasta (kolejna większa powódź miała miejsce 2 kwietnia 2006 r.). Kolumna Trójcy Świętej została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w 2000 roku i w tym samym roku Ołomuniec stał się siedzibą Kraju Ołomunieckiego.
Zdjęcia z Ołomuńca
Plac Górny (Horní náměstí) wraz z położonym centralnie XIV-wiecznym budynkiem Ratusza, zespołem fontann, XIII wieczną kolumną kolumną Trójcy Przenajświętszej. Plac otaczają pałace szlacheckie i mieszczańskie. 
Ratusz. Widok od strony północno - wschodniej.
Ratusz. Ściana tylna.
Plac
Górny (Horní náměstí). Fragment pierzei zachodniej.
Plac
Górny (Horní náměstí), pierzeja zachodnia. Kamienica pod numerem 23.
Plac Górny (Horní náměstí). Fragment pierzei wschodniej i wlot ulicy Ostružnickiej (Ostružnická).
Dolny Rynek (Dolní náměstí). Fontanna Jupitera (Jupiterova kašna).
Kamienica pod adresem Kateřinská 5.
Kamienica pod adresem Kateřinská 7.
Skrzyżowanie ulic Kateřinskiej i Aksamitovej.
Późnogotycki kościół św. Maurycego (kostel
sv. Mořice). Wieża południowa.
Kościół św. Maurycego (kostel
sv. Mořice). Widok od strony ulicy Opletalovej (Opletalova).
Kościół św. Maurycego (kostel
sv. Mořice). Wejście boczne.
Kościół św. Maurycego (kostel
sv. Mořice). Widok od strony ulicy 8. května.
Plac
Republiki (náměstí Republiky).
Plac
Republiki (náměstí Republiky). Budynek dawnych koszar Pułku Hanackiego.
